ปัจจุบันสังคมไทยกำลังเผชิญกับภาวะสังคมผู้สูงอายุอย่างสมบูรณ์ (Aged Society) หรือมีสัดส่วนประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไป ร้อยละ 20 ของประชากรทั้งหมด ผู้สูงอายุเป็นวัยที่ต้องมีการเตรียมการรับมือในหลายด้าน รวมถึงด้านการเงินที่จากข้อมูลพบว่าสถานการณ์ทางการเงินของคนไทยวัยเกษียณอยู่ในภาวะเปราะบางอันเกิดจากการขาดความรู้และทักษะด้านการเงิน
ตลาดหลักทรัพย์ฯ ริเริ่มโครงการ “Happy Money, Happy Young Old ปูนนี้ (ก็) มีใช้”
ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย ได้ร่วมกับองค์กรและหน่วยงานพันธมิตรต่างๆ เตรียมกลุ่มวัยใกล้เกษียณและหลังเกษียณ เข้าถึงความรู้และเข้าใจการวางแผนและการจัดสรรเงินออมเพื่อเกษียณได้อย่างเหมาะสม ผ่านรูปแบบกิจกรรม ผสมผสานทฤษฎีและฝึกปฏิบัติ วางเป้าหมาย เตรียมความพร้อมสู่สังคมสูงวัยอย่างมีคุณภาพล่าสุด ตลาดหลักทรัพย์ฯ จัดงาน “จาก Aged Society สู่ Happy Young Old” เมื่อวันที่ 21 มีนาคม 2567 เพื่อนำเสนอแนวคิดหลากหลายแง่มุมแก่ผู้ที่เตรียมเกษียณหรือเกษียณแล้ว ต้องตระหนักและเตรียมการ แสดงให้เห็นถึงความสำคัญที่ภาครัฐและพันธมิตรร่วมแรงกันในการเตรียมความพร้อมให้แก่ประชาชน โดยได้รับเกียรติจากผู้ร่วมเสวนาหลากหลายองค์กรร่วมให้ความเห็น
สังคมสูงวัยอย่างสมบูรณ์ : ความท้าทายและการเตรียมรับ
เปิดเวทีด้วย แรมรุ้ง วรวัธ อธิบดีกรมกิจการผู้สูงอายุ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ กล่าวว่า การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรไทยสู่สังคมสูงอายุ ภาครัฐได้จัดนโยบายและโครงการต่างๆ เช่น เบี้ยยังชีพผู้สูงอายุ บัตรสวัสดิการแห่งรัฐ สวัสดิการสำหรับผู้ที่ต้องการภาวะพึ่งพิงและผู้ดูแล และกำหนดนโยบายเพื่อเตรียมความพร้อมสำหรับคนสูงวัยคือ ทำให้ผู้สูงวัยมีสุขภาพที่ดี การเงินที่ดี เป็นกลุ่ม Active aging ที่เข้าสังคมได้ เริ่มเตรียมความพร้อมด้านการเงิน เช่น การออมผ่านกองทุนการออมแห่งชาติ การให้ความรู้การออมตั้งแต่ยังไม่เกษียณ รวมถึงด้านเศรษฐกิจ เช่น การส่งเสริมให้มีงานทำหากยังสามารถทำงานได้ การปลดภาระหนี้สิน และการมีเงินออม เพื่อช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุ ทั้งในเรื่องของสุขภาพทั้งร่างกาย จิตใจ และจิตวิญญาณ นอกจากนี้ยังมีการบูรณาการหน่วยงานทุกองค์กรเพื่อรองรับผู้สูงอายุ เช่น ศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิต โรงเรียนผู้สูงอายุเพื่อให้ผู้สูงอายุได้มีการทำกิจกรรมร่วมกันการส่งเสริมด้านนวัตกรรมที่เหมาะสมกับผู้สูงอายุเช่น การปรับสภาพแวดล้อมความเป็นอยู่ อาทิ การสร้างบ้านที่เหมาะสมและปลอดภัยสำหรับผู้สูงอายุ การเพิ่มศักยภาพความรู้ด้านเทคโนโลยีออนไลน์เพื่อไม่ให้ถูกหลอกลวงจากมิจฉาชีพอีกด้วย
โอภาส ศรีฉันทะมิตร ผู้อำนวยการกองส่งเสริมสวัสดิการและคุ้มครองสิทธิผู้สูงอายุ กรมกิจการผู้สูงอายุ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ได้อธิบายถึงสิทธิพื้นฐานว่า กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ ได้จัดให้มีเรื่องสิทธิต่างๆ เพื่อดูแลประชาชน เช่น เบี้ยยังชีพผู้สูงอายุ ค่าโดยสารในการเดินทางราคาพิเศษ การดูแลที่อยู่อาศัย ประกันสังคม เบี้ยบำนาญ และการดูแลสุขภาพบัตรทอง นอกจากนี้ยังรวมไปถึงการสร้างสภาพแวดล้อมที่น่าอยู่และปลอดภัย เช่น การมอบเงินซ่อมแซมบ้านทั่วประเทศ รายละ 40,000 บาท โดยเฉพาะห้องน้ำกับห้องนอน จากการสำรวจพบว่าผู้สูงอายุจะประสบอุบัติเหตุในบ้านส่วนที่เป็นห้องน้ำมากที่สุด และรองลงมาเป็นห้องนอน จึงควรที่จะส่งเสริมเพื่อให้ที่อยู่อาศัยเกิดความปลอดภัยมากที่สุด การมีเงินทุนประกอบอาชีพสำหรับผู้ที่มีความสามารถในการประกอบอาชีพ รวมถึงมีสวัสดิการร่วมกับภาคเอกชน เช่น การออมเงินกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ
วางแผนชีวิต(เกษียณสุข)เพื่อใจสบาย
ศาสตราจารย์พิเศษ กิติพงศ์ อุรพีพัฒนพงศ์ ผู้ร่วมก่อตั้งและประธานคณะกรรมการ บริษัท ชีวามิตร วิสาหกิจเพื่อสังคม จำกัด ให้ความเห็นอีกแง่มุมที่น่าสนใจว่า การวางแผนชีวิตเกษียณสุขนั้นคือการเตรียมพร้อมก่อนที่จะเสียชีวิต ถ้าหากมีทรัพย์สินเพื่อไม่ให้เป็นภาระค่าใช้จ่ายในอนาคตสามารถนำมาขายเป็นเงินและนำไปลงทุนอย่างระมัดระวังเพื่อให้ได้ผลตอบแทน รวมถึงการทำพินัยกรรมซึ่งมี 2 อย่างคือ พินัยกรรมตามปกติเกี่ยวกับทรัพย์สินต่างๆ โดยจัดการทรัพย์สินให้ชัดเจน แบ่งทั้งลูกหลาน รวมถึงองค์กรการกุศล และพินัยกรรมชีวิตเป็นการเตรียมการที่จะไม่ยื้อความตายเพื่อให้เกิดค่าใช้จ่ายมากจนเกินไป และวางแผนให้ชีวิตจากไปอย่างมีคุณค่าและมีความสุข
วศิน วัฒนวรกิจกุล นายกสมาคมนักวางแผนการเงินไทย ได้พูดถึงการจัดการเงินเพื่อเกษียณว่า การมีคุณภาพชีวิตที่ดีมี 3 ส่วน คือ สุขภาพดี มีเงินพอใช้ และใจสบาย โดยหลักการจัดการการเงินหลังเกษียณนั้น จะแบ่งเงินเป็น 5 ก้อน คือ
ก้อนที่ 1 การเตรียมเงินไว้ใช้จ่ายช่วง 1-2 ปีแรก เป็นการปรับสภาพหลังเกษียณ
ก้อนที่ 2 เตรียมไว้ใช้จ่ายช่วงปีที่ 3-5 โดยอาจลงทุนในตราสารหนี้
ก้อนที่ 3 เตรียมไว้ใช้จ่ายช่วงปีที่ 5-10 และเป็นการลงทุนในหุ้น หรือสิ่งที่อาจมีความเสี่ยงและให้ผลตอบแทนระยะสั้น
ก้อนที่ 4 เตรียมไว้ใช้จ่ายช่วงปีที่ 11-20 และลงทุนสิ่งที่อาจมีความเสี่ยงและให้ผลตอบแทนระยะยาว
ก้อนที่ 5 เป็นเงินสำรองตอนฉุกเฉิน และเก็บไว้โดยไม่นำมาใช้หลังเกษียณ โดยนำมาใช้ในเรื่องที่ฉุกเฉิน ซึ่งอาจจะเป็นการทำประกันต่างๆ
สร้างภูมิคุ้มกันทางการเงิน สู่การเกษียณอย่างมีคุณภาพ
ดร. ศรพล ตุลยะเสถียร รองผู้จัดการ ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย ได้กล่าวถึงแนวคิดโครงการว่า การมีทักษะการเงินนั้นประกอบไปด้วย ความรู้เกี่ยวกับเรื่องการเงินความตระหนักถึงข้อเท็จจริงทางการเงิน และพฤติกรรมเกี่ยวกับด้านการเงิน สิ่งที่ทำให้มีเงินไม่เพียงพอในช่วงวัยเกษียณ ไม่ว่าจะโดนหลอกลงทุน ขาดความรู้และทักษะการเงิน โดยเฉพาะกลุ่มวัยเกษียณ ตลาดหลักทรัพย์ฯ ได้จับมือกับพันธมิตรในการจัดโครงการ Happy Money, Happy young old ซึ่งจะเน้นในส่วนของช่วงวัยหลังเกษียณ เพื่อส่งเสริมความรู้พื้นฐานด้านการบริหารเงิน เกิดการเรียนรู้ ปรับพฤติกรรม สู่การเกษียณอายุอย่างมีคุณภาพ มีทั้งหมด 3 ขั้นตอน
1. E-LEARNING วางแผนการเงินเพื่อเกษียณเพื่อเริ่มต้นเรียนรู้พื้นฐานด้านการวางแผนการเงินสำหรับวัยเกษียณ โดยการสำรวจสถานะการเงิน แหล่งเงินออมเพื่อวัยเกษียณ เทดนิคการจัดการหนี้ และแนวทางในช่วงวัยใกล้เกษียณ
2. WORKSHOP หลักสูตรบริหารเงินหลังเกษียณเพื่อฝึกลงมือปฏิบัติจากวิทยากรผู้เชี่ยวชาญด้านการเงิน เน้นเรียนรู้การบริหารเงินหลังเกษียณ รู้จักอัตราการถอนเงิน แนวทางการปรับแผนการเงินตามเป้าหมายการใช้ชีวิตวัยเกษียณ
3. FINANCIAL PLANNING CLINIC รับคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญด้านวางแผนการเงิน แลกเปลี่ยนและเรียนรู้ เพื่อช่วยให้นำกลับไปปรับแผนการเงินของตนเองได้อย่างเหมาะสม
ซึ่งจากกิจกรรมที่ผ่านมาได้รับผลตอบรับอย่างดี มีผู้เข้าร่วมเรียนรู้ผ่าน SET e-Learning พื้นฐานวางแผนการเงินวัยเกษียณ จำนวน 6,684 คน มีความรู้เพิ่มขึ้น 31.05% นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงทัศนคติและพฤติกรรมของผู้เข้าร่วมโครงการ และคาดหวังว่าในปีถัดไปจะมีผู้ที่เข้าร่วมเพิ่มจำนวนมากขึ้นเพื่อเตรียมตัวในการบริหารการเงินหลังเกษียณอย่างมีคุณภาพ
ออกแบบดีชีวิตมีสุข
ประสาน อิงคนันท์ ผู้ก่อตั้งเพจมนุษย์ต่างวัย ให้ความเห็นว่า เราจะทำอย่างไรหากเรามีอายุยืนยาวและจะยังคงต้องมีคุณภาพชีวิตที่ดีด้วย จึงควรพิจารณาในหลายๆ มุมมองเพราะชีวิตก่อนหรือหลังเกษียณอาจจะได้พบในด้านหรือมุมใหม่ ซึ่งสิ่งที่สำคัญเมื่อถึงวัยเกษียณคือ การมีสุขภาพที่ดี การเงินที่ดี การงานที่ดีหมายถึงการทำงานด้านอื่นๆ ที่มีความสุข และนำไปสู่ความสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมที่ดีในช่วงชีวิตหลังเกษียณ และนอกจากจะมีการวางแผนแล้ว ยังต้องมีความรู้ ทัศนคติที่ดี และทำให้ชีวิตมีคุณค่า ต้องเคารพตัวเอง มีอิสระ และใช้ชีวิตอย่างมีความสุข
ชุติมา แสนนนท์ เจ้าของเพจแต่งให้สวย Style 50+ แชร์ประสบการณ์วางแผนเกษียณว่า การดูแลสุขภาพทางการเงินก่อนหน้านั้นจะแบ่งเป็น 3 ส่วนเพื่อใช้ชีวิตอย่างมีความสุขคือ ก้อนแรกสำหรับค่าใช้จ่ายในชีวิตประจำวัน ก้อนสองสำหรับการเที่ยวหรือการดูแลตัวเองให้มีความสุข และก้อนที่สามสำหรับการออม โดยจะมีการวางแผนออกแบบการใช้เงินโดยการคำนวณค่าใช้จ่ายหลังเกษียณที่วางไว้ในแต่ละเดือนคูณด้วยจำนวนปีที่วางไว้ และอีกหนึ่งสิ่งที่สำคัญคือ แม้ว่าเราจะเกษียณแล้วแต่หากว่ายังสามารถทำงานได้ก็แนะนำว่าควรทำงานเพื่อให้เรารู้สึกภูมิใจและรู้สึกว่าตนเองมีคุณค่า
โครงการ “Happy Money, Happy Young Oldปูนนี้ (ก็) มีใช้” แหล่งเรียนรู้ที่สำคัญ ช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของคนไทยให้มีความมั่นคงทางการเงิน และพร้อมสำหรับการใช้ชีวิตวัยเกษียณอย่างมีความสุขในยุคสังคมสูงวัยอย่างสมบูรณ์
ตลาดหลักทรัพย์ฯ เปิดพื้นที่ให้ทุกองค์กรได้ร่วมกันผลักดันนำความรู้ไปสู่กลุ่มเป้าหมาย โดยเผยแพร่ความรู้เพื่อเตรียมเกษียณผ่าน SET e-Learning 2 หลักสูตร ได้แก่ หลักสูตร “วัย 50+: เตรียมชีวิตมั่งคั่ง รับวันเกษียณ” และหลักสูตร “วัย 60+: บริหารเงินหลังเกษียณสไตล์วัยเก๋า” พร้อมต่อยอดด้วยการฝึกวางแผนการเงินจริงผ่าน Workshop หลักสูตรบริหารเงินหลังเกษียณ และกิจกรรมใหม่ล่าสุด Financial Planning Clinic รับคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญด้านวางแผนการเงินสำหรับผู้ที่สนใจวางแผนการเงิน ผู้ใกล้เกษียณ และองค์กรที่สนใจเข้าร่วมโครงการ ดูรายละเอียดได้ที่ https://www.set.or.th/th/education-research/education/happymoney/happy-young-old สอบถามโทร 0 2009 9999
